11 Fakta Penting Tentang Wanita Di Dalam Penjara Di Malaysia

Bagi sesetengah orang, mungkin sukar untuk menerima bahawa wanita di Malaysia juga mampu melakukan jenayah kejam dan terkenal, kerana jenayah sering dikaitkan dengan lelaki. Namun, kerana tahanan wanita kurang menonjol, topik reformasi penjara yang menumpukan kepada golongan ini jarang dibincangkan. 

Berikut adalah 11 perkara penting mengenai tahanan wanita di Malaysia, termasuk jumlah mereka, sebab di sebalik tindakan mereka, dan keperluan mereka yang mungkin diabaikan semasa menjalani hukuman.

#1: Hanya 3 Daripada 52 Penjara di Malaysia Khusus untuk Tahanan Wanita

• Berdasarkan maklumat dari Jabatan Penjara Malaysia, tahanan wanita kini ditempatkan di 20 institusi yang merangkumi pelbagai kategori pesalah di seluruh negara^[1].
  
• Walau bagaimanapun, hanya tiga penjara yang dikhaskan sepenuhnya untuk tahanan wanita, iaitu Penjara Wanita Kajang, Penjara Pengkalan Chepa, dan Penjara Wanita Kota Kinabalu^[1].

• Terdapat juga penjara lain yang menempatkan tahanan lelaki dan wanita secara berasingan, seperti Penjara Sungai Udang di Melaka, yang menampung sekitar 300 orang. Daripada 2,000 tahanan, sebahagiannya terdiri daripada wanita. Penjara Kluang juga merupakan salah satu institusi yang boleh menampung maksimum 200 tahanan wanita pada satu masa^[1].

#2: Kesalahan Dadah Paling Banyak Dicatatkan 

• Berdasarkan data Jabatan Penjara Malaysia, terdapat 3,652 tahanan wanita pada tahun 2021, menyumbang 5.9% daripada populasi penjara keseluruhan^[2].Sementara itu, kajian pada tahun 2006 menunjukkan 52% tahanan wanita adalah warga asing yang disabitkan kesalahan berkaitan imigresen^[3].

• Kebanyakan tahanan warganegara Malaysia dipenjarakan akibat kesalahan narkotik atau jenayah berkaitan dadah seperti penyalahgunaan dadah dan penyeludupan dadah pada tahun 2016^[4].
  
• Kajian kualitatif pada tahun 2019 mendapati bahawa tahanan wanita menjalani hukuman penjara akibat jenayah seperti pengubahan wang haram, penderaan, dan keganasan^[5]. 

#3: Lebih ramai pesalah warga asing berbanding warga Malaysia berada dalam senarai hukuman mati.

• Pada Februari 2021, terdapat 1,342 tahanan di senarai hukuman mati, di mana 129 wanita (10%) dijatuhkan hukuman mati, dua kali lebih banyak daripada purata global^[6].
  
• Pada tahun 2019, 95% wanita dihukum mati kerana jenayah berkaitan dadah, berbanding 70% lelaki. Dalam tahun yang sama, wanita warga asing berada di senarai hukuman mati pada kadar yang lebih tinggi (86%) berbanding lelaki (29%)^[6].
  
• 90% daripada wanita yang dijatuhkan hukuman mati kerana penyeludupan dadah di Malaysia adalah warga asing dari negara seperti Thailand, Indonesia, Filipina, Iran, dan China^[6].

#4: Profil Tahanan Wanita di Malaysia Inmates

Kajian terhadap pesalah wanita yang pertama kali melakukan jenayah menunjukkan bahawa alasan di sebalik kesalahan mereka berbeza mengikut jenis jenayah yang dilakukan. Jenayah yang melibatkan wang, seperti mencuri dan pengubahan wang haram, sering kali berpunca daripada kesulitan dalam menyara diri dan keluarga^[5]. 

Saya berasal dari keluarga miskin, saya bekerja di sebuah pub, suami saya bekerja sebagai kasir. Saya terpaksa meminta bantuan seorang rakan untuk membayar sewa. Saya sangat terdesak untuk membayar sewa rumah, jadi saya mempercayai rakan saya kerana dia pernah memberi saya wang. Saya membuka akaun bank atas nama saya untuk perniagaan dalam talian dan dia menipu orang. – Seorang peserta dalam kajian kualitatif^[5]

• Jenayah seperti penderaan dan rogol sering kali berpunca daripada ketakutan wanita terhadap suami mereka. 

Saya cuba menghentikan suami saya, tetapi dia menampar saya. Selepas itu, saya membiarkan dia melakukan apa yang dia lakukan kepada anak jiran saya dan saya hanya diam, kerana saya takut dipukul.  – Seorang peserta dalam kajian kualitatif^[5]

Wanita yang ditangkap atas jenayah keganasan seperti percubaan membunuh menyatakan bahawa mereka bertindak kerana marah dan ada yang sedang menghadapi tekanan. 

Saya memarahi orang itu, tetapi dia tidak mengaku. Saya hilang sabar dan sangat marah. Saya cuba membunuh individu tersebut dengan parang di kawasan lehernya. – Seorang peserta dalam kajian kualitatif^[5]

#5: Kemudahan Di Penjara Mungkin Memerlukan Penambahbaikan

• Menurut pakar psikiatri, Johari Khamis^[7], klinik kesihatan di penjara berfungsi seperti klinik lain yang berada di bawah pengurusan Kementerian Kesihatan (MOH). Beberapa perkhidmatan yang disediakan termasuk klinik pesakit luar harian, terapi penggantian metadon, dan rawatan pergigian. Bagi kes yang lebih kompleks, tahanan akan dipantau melalui rawatan pakar dan susulan di fasiliti MOH.
  
• Tahanan yang mengalami gangguan mental akan dirujuk ke hospital kerajaan yang menyediakan perkhidmatan psikiatri. Namun, rawatan psikiatri sering tertunda di kemudahan penjara kerana ketiadaan pakar psikiatri di sana^[7].

• Kajian terhadap 80 pesalah wanita yang disabitkan kesalahan mendapati bahawa 33.8% daripada mereka mengalami gangguan mental sepanjang hidup. Prevalensi dalam tempoh enam bulan adalah lebih tinggi, iaitu 62.5%. Separuh daripada mereka menghidap gangguan penggunaan bahan sepanjang hidup, dan hampir separuh lagi mengalami gangguan personaliti antisosial^[8].
  
• Tahanan wanita yang dijatuhi hukuman mati tidak mendapat perkhidmatan penjagaan kesihatan khusus seperti pakar sakit puan. Kajian mendapati mereka tidak menerima produk kebersihan dan sanitasi yang mencukupi, dan terpaksa membeli lebih banyak untuk menampung keperluan mereka^[9]. 

#6: Ibu Hamil Mendapat Penjagaan Di Penjara 

• Tahanan wanita hamil akan dipantau oleh doktor sepanjang kehamilan mereka. Apabila hampir melahirkan, mereka akan ditemani oleh pengawal penjara ke hospital^[10]. Namun, ada yang berkongsi kesukaran semasa proses kelahiran kerana pergerakan mereka yang terbatas. 

Sakit sangat bila kontraksi dan terpaksa meneran (sebagai seorang tahanan)… dan menghadapinya sendirian. (Saya rasa seolah-olah) tempoh itu sangat lama. – Seorang ibu yang melahirkan di penjara semasa menjalani hukuman^[11]

• Ibu yang mempunyai bayi baru lahir dipisahkan daripada tahanan wanita lain dan diberikan sel khas. Bayi-bayi yang baru lahir akan diberi katil bayi serta keperluan asas bayi yang lain, walaupun agak terhad, oleh keluarga dan pihak penjara^[10].

• Ibu-ibu dibenarkan untuk menyusui bayi mereka sehingga berusia 2 tahun. Di penjara yang lebih baru, ada ruang khusus untuk ibu yang menyusui. Walau bagaimanapun, di penjara yang lebih lama, bayi akan dijaga oleh tahanan lain^[10].
  
• Wanita yang menerima penjagaan selepas bersalin berkongsi bahawa mereka tidak mendapat pemakanan yang mencukupi di kemudahan penjara. Beberapa ibu juga menyatakan bahawa mereka tidak dapat menjalani amalan berpantang seperti yang diinginkan. 

Saya buat sendiri ‘tungku’. Saya kumpul botol plastik, isi air panas, dan letakkan pada perut saya.  – Seorang ibu yang melahirkan di penjara semasa menjalani hukuman^[11]

#7: Anak Tahanan Wanita Dibolehkan Tinggal Bersama Ibu Mereka Dengan Satu Syarat

• Tahanan wanita dibenarkan membawa anak-anak yang berusia di bawah 3 tahun dengan kelulusan daripada Pengarah Utama^[12]. 
  
• Namun, setelah anak-anak mencapai usia tiga tahun, pegawai kebajikan akan menghubungi ahli keluarga terdekat untuk mengambil alih penjagaan mereka. Jika tiada siapa yang boleh menjaga, anak-anak tersebut akan dihantar ke jabatan kebajikan sosial. Dalam kes-kes tertentu, Pengarah Utama mungkin memberi kelulusan bagi tahanan untuk terus menjaga anak mereka melebihi usia tiga tahun^[12]. 

#8: Peluang Untuk Pembelajaran Sepanjang Hayat Tersedia Di Penjara

• Wanita yang dipenjarakan atas kesalahan jenayah diberi peluang untuk melanjutkan pelajaran mereka, selain daripada mengikuti kelas agama dan pembangunan diri. Sektor Pendidikan Khas Kementerian Pendidikan menyediakan sukatan pelajaran kebangsaan dan guru dihantar, dengan bantuan daripada pegawai penjara. Beberapa tahun lalu, pelajar penjara yang mengambil peperiksaan SPM mereka mendapat liputan media^[13].
  
• Tahanan juga dibenarkan untuk melanjutkan pelajaran ke peringkat ijazah, Sarjana, dan PhD di universiti seperti Universiti Malaya, namun kelas dilakukan secara dalam talian. Kerjasama dengan Universiti Terbuka Malaysia (OUM) pada tahun 2009 telah membuahkan hasil apabila 21 tahanan berjaya memperoleh diploma, ijazah sarjana muda, sarjana, dan kedoktoran pada tahun 2022^[14].

• Walau bagaimanapun, data daripada Jabatan Penjara menunjukkan bahawa kebanyakan tahanan yang mengikuti kursus adalah lelaki. Pada tahun 2017, tiada tahanan wanita yang melanjutkan pengajian, manakala 38 tahanan lelaki sedang mengejar pelbagai kelayakan pendidikan^[15].

#9: Memberi Kemahiran Vokasional

• Selain program pemulihan yang melibatkan kelas agama dan pengajaran kemahiran diri, tahanan juga terlibat dalam program yang bertujuan memberi peluang pekerjaan mahir setelah mereka dibebaskan. Namun, tahanan yang dijatuhkan hukuman mati tidak layak untuk menyertai program ini^[10]. 
  
• Program pemulihan membolehkan tahanan mempelajari pelbagai kemahiran, termasuk peluang untuk menjadi tukang jahit, jurusolek, atau pembuat roti.

• Tahanan di Penjara Wanita Kajang diberi latihan untuk menyediakan perkhidmatan spa dan salun dengan harga yang berpatutan kepada orang ramai. Di Penjara Pengkalan Chepa pula, salah satu kisah kejayaan adalah Anita* yang mengikuti kursus kulinari. Beliau mahir dalam membuat pelbagai kuih tradisional, biskut, dan kek untuk sambutan perayaan^[16].

• Tahanan diberikan elaun untuk hasil kraf mereka, yang boleh dituntut setelah mereka dibebaskan. Walau bagaimanapun, mereka dibayar mengikut warna pakaian seragam yang menentukan tahap pemulihan mereka^[10].

#10: Langkah Ke Dunia Nyata

• Jabatan Penjara, dengan kerjasama NGO, menyediakan rumah transit atau tempat perlindungan untuk pembebasan bersyarat dan bekas tahanan yang baru dibebaskan selepas menjalani hukuman hingga tiga bulan.
  
• Pada masa ini, terdapat 15 rumah transit di Malaysia. Walau bagaimanapun, kesemua rumah tersebut kini dihuni oleh bekas tahanan lelaki^[17].

• Rumah transit diperlukan kerana proses kembali ke masyarakat boleh menjadi cabaran besar dan memberi kesan psikologi kepada bekas tahanan. Pusat transit memberikan sokongan emosi dan mental untuk bekas tahanan, yang dapat membantu menurunkan kadar pengulangan jenayah dan masalah gelandangan.

#11: Organisasi Yang Bekerja Untuk Mereformasi Sistem Penjara 

• Sekarang, beberapa organisasi seperti Malaysia Care, SUHAKAM, Pilih Peluang Malaysia and Amnesty International Malaysia sedang bekerjasama untuk memperbaiki sistem penjara di Malaysia. Ada juga yang berusaha untuk menghapuskan hukuman sebat dalam kes-kes berkaitan dadah.

*Nama telah ditukar untuk melindungi identiti peserta.

Explore our sources:

1. Institusi Penjara Malaysia. (n.d.). Link 
2. Prison Studies (2022).Malaysia. Link 
3. Y.K. Teh. (2006). Female Prisoners in Malaysia. Journal of Offender Rehabilitation 43: 45–64. [CrossRef]
4. Jabatan Penjara Malaysia. (2016). Statistik banduan wanita berwarganegara Malaysia di penjara seluruh Malaysia. Kajang: Jabatan Penjara Malaysia.Link
5. S.K.Mohd Nor., M.R Kamaluddin& W.S.Wan Sulaiman (2019). Criminal Profile of Female Prisoners in Malaysia: A Qualitative Study.Akademika 89(2), Julai 2019. Link
6. L.Harry. (2022). COMMENT | Foreign women bear the brunt of harsh drug laws. Malaysiakini. Link 
7. J.Khamis. (2020). Prison Mental Health Service in Malaysia: Where Do We Start? Malaysian Journal Of Psychiatry.Link
8. Ruzanna Z, Mohamed Hatta S. (2002).Specific psychiatric disorders among convicted female offenders in a Malaysian prison. Malaysian J. Psy. 2002; Vol. 8, No. 1: 34-42.
9. Prison Insider. (n.d.). Malaysia: detention conditions of people sentenced to death. Link 
10. G.Gan. (2022). “I Worked in a Malaysian Prison For 10+ Years. Here’s What’s Inside.” Inreallife. Link
11. S.Hamizi., N.F.S.Suhaimi & S.Razali. (2018). The Poignant Story Of Vulnerable Women : Narrative Of Becoming A Mother In Prison. International Journal for Studies on Children, Women, Elderly And Disabled, Vol. 5, (Oct.). Link
12. S.Noor. (2019). We Went To Penjara Kajang And What We Found Will Make You Rethink Prisons. CiliSos. Link 
13. J.L.New. (2017).Malaysian Students Who Commit Crimes Are Jailed. But They Continue Their Education And Graduate.  CiliSos. Link 
14.  A.Ariffin. (2022). While Thousands Of Varsity Students Drop Out, More Prisoners Are Earning Degrees. The Sun Daily. Link 
15. Jabatan Penjara Malaysia. (2021). Jumlah Banduan Yang Mengikuti Program Pengajian Tinggi Di Jabatan Penjara Malaysia 2015-2017 Berasaskan Tahap Pengajian Tahun 2014 Hingga 2017. Link 
16. Bernama. (2020). Prison changes inmates to women with vision. The Sun Daily. Link 
17. Bernama. (2023). Need for halfway houses for paroled female prisoners. New Straits Times. Link